آیین نامه شماره ۵۳ بیمه نامه بدنه اتومبیل
شورای عالی بیمه در اجرای بند ۳ ماده ۱۷ قانون تاسیس بیمه مركزی ایران و بیمه گری در جلسه مورخ ۱۳۸۴.۱۲.۰۹ آئین نامه شرایط عمومی بیمه بدنه وسایل نقلیه زمینی را شامل ۲۴ ماده و ۱۰ تبصره به شرح زیر تصویب نمود:
فصل اول : كلیات
ماده ۱ . اساس قرارداد
این بیمه نامه براساس قانون بیمه مصوب اردیبهشت ماه ۱۳۱۶ و پیشنهاد بیمه گذار (كه جزء لاینفك بیمه نامه می باشد) تنظیم شده و مورد توافق طرفین است.آن قسمت از پیشنهاد كتبی بیمه گذار كه مورد قبول بیمه گر نبوده و همزمان با صدور بیمه نامه یا قبل از آن به صورت كتبی به بیمه گذار اعلام گردیده است جزء تعهدات بیمه گر محسوب نمی شود.
ماده ۲: اصطلاحات
اصطلاحات زیر صرفنظر از هر معنی و مفهوم دیگری كه ممكن است داشته باشند در این شرایط عمومی با تعریف مقابل آن به كار رفته است:
۱- بیمه گر: شركت بیمه ای است كه مشخصات آن در این بیمه نامه درج گردیده است و در ازای دریافت حق بیمه ، جبران خسارت احتمالی را طبق شرایط این بیمه نامه به عهده می گیرد.
۲- بیمه گذار: شخص حقیقی یا حقوقی است كه مالك موضوع بیمه است یا به یكی از عناوین قانونی ، نمایندگی مالك یا ذینفع را داشته یا مسئولیت حفظ موضوع بیمه را از طرف مالك دارد و قرارداد بیمه را با بیمه گر منعقد می كند و متعهد پرداخت حق بیمه آن می باشد.
۳- ذینفع : شخصی است كه بنا به درخواست بیمه گذار نام وی در این بیمه نامه درج گردیده است و تمام یا بخشی از خسارت به وی پرداخت می شود.
۴- حق بیمه: مبلغی است كه در بیمه نامه مشخص شده و بیمه گذار موظف است آن را هنگام صدور بیمه نامه یا به ترتیبی كه در بیمه نامه مشخص می شود به بیمه گر پرداخت نماید.
۵- موضوع بیمه : وسیله نقلیه زمینی است كه مشخصات آن در این بیمه نامه درج شده است . لوازمی كه مطابق كاتالوگ وسیله نقلیه بیمه شده به خریدار تحویل و یا در بیمه نامه درج شده است نیز جزو موضوع بیمه محسوب می شود.
۶- فرانشیز : بخشی از هر خسارت است كه به عهده بیمه گذار است و میزان آن در بیمه نامه مشخص می گردد.
۷- مدت اعتبار بیمه نامه : شروع و پایان مدت اعتبار بیمه نامه به ترتیبی خواهد بود كه در بیمه نامه معین می گردد.
فصل دوم : خسارت ها و هزینه های تحت پوشش
ماده ۳. خسارت های تحت پوشش
جبران خسارت های وارد به موضوع بیمه و هزینه های مربوط ، به شرح زیر در تعهد بیمه گر خواهد بود:
۱- خسارتی كه ناشی از برخورد موضوع بیمه به یك جسم ثابت یا متحرك و یا برخورد اجسام دیگر به موضوع بیمه و یا واژگونی و سقوط موضوع بیمه باشد و یا چنانچه در حین حركت ، اجزا و یا محمولات موضوع بیمه به آن برخورد نماید و موجب بروز خسارت شود.
۲- خسارتی كه در اثر آتش سوزی ، صاعقه و یا انفجار به موضوع بیمه و یا لوازم یدكی اصلی همراه آن وارد گردد.
۳- در صورتی كه موضوع بیمه دزدیده شود و یا در اثر عمل دزدی یا شروع به دزدی به وسیله نقلیه و یا وسایل اضافی آن كه در بیمه نامه درج شده است خسارت وارد شود.
۴- خسارتی كه در جریان نجات و یا انتقال موضوع بیمه خسارت دیده به آن وارد شود.
۵- خسارت باطری و لاستیك های چرخ موضوع بیمه در اثر هر یك از خطرات بیمه شده تا پنجاه درصد قیمت نو قابل پرداخت است.
ماده ۴ . هزینه های قابل تامین
هزینه های متعارفی كه بیمه گذار برای نجات موضوع بیمه خسارت دیده و جلوگیری از توسعه خسارت و نیز انتقال موضوع بیمه خسارت دیده به نزدیك ترین محل مناسب برای تعمیر آن پرداخت
می نماید حداكثر تا بیست درصد كل خسارت وارده قابل جبران خواهد بود.
فصل سوم : خسارت های مستثنا شده یا غیر قابل جبران
ماده ۵. خسارت های مستثنا شده
خسارت های زیر تحت پوشش این بیمه نامه نیست مگر آنكه دربیمه نامه یا الحاقیه آن به نحو دیگری توافق شده باشد:
۱- خسارت های ناشی از سیل ، زلزله و آتشفشان.
۲- خسارت هایی كه به علت استفاده از موضوع بیمه در مسابقه اتومبیل رانی یا آزمایش سرعت به آن وارد شود.
۳- خسارت های وارد به موضوع بیمه به علت حمل مواد منفجره ، سریع الاشتعال و یا اسیدی مگر آنكه موضوع بیمه مخصوص حمل آن باشد.
۴- خسارت های وارده در اثر پاشیده شدن رنگ ، اسید و سایر مواد شیمیایی روی بدنه موضوع بیمه مگر آنكه ناشی از حوادث تحت پوشش بیمه باشد.
۵- خسارت ناشی از سرقت لوازم و قطعات موضوع بیمه پس از وقوع حادثه.
۶- خسارت ناشی از كشیدن میخ و سایر اشیاء مشابه روی بدنه موضوع بیمه.
۷- كاهش ارزش موضوع بیمه حتی اگر در اثر وقوع خطرات بیمه شده باشد.
۸- زیان ناشی از عدم امكان استفاده از موضوع بیمه حادثه دیده به علت تحقق خطرات تحت پوشش بیمه نامه.
ماده ۶ . خسارت های غیر قابل جبران
در موارد زیر جبران خسارت در تعهد بیمه گر نخواهد بود:
۱- خسارت های ناشی از جنگ ، شورش ، اعتصاب و یا تهاجم.
۲- خسارت های مستقیم و غیر مستقیم ناشی از انفجارهای هسته ای.
۳- خسارت هایی كه عمداً توسط بیمه گذار ، ذی نفع و یا راننده موضوع بیمه به آن وارد
می شود.
۴- خسارت های وارده به موضوع بیمه حین گریز از تعقیب مقامات انتظامی مگر آنكه عمل گریز توسط متصرفین غیر قانونی باشد.
۵- در صورتی كه راننده موضوع بیمه هنگام وقوع حادثه فاقد گواهینامه رانندگی باشد یا گواهینامه رانندگی وی باطل شده باشد و یا مطابق مقررات راهنمایی و رانندگی گواهینامه راننده برای رانندگی موضوع بیمه متناسب نباشد. اتمام اعتبار گواهینامه در حكم بطلان آن نیست.
۶- خسارت های ناشی از حوادثی كه طبق گزارش مقامات ذی صلاح به علت مصرف مشروبات الكلی و یا استعمال مواد مخدر یا روان گردان توسط راننده موضوع بیمه بوجود آمده باشد.
۷- خسارت ناشی از بكسل كردن وسیله نقلیه دیگر مگر آنكه موضوع بیمه مخصوص و مجاز به انجام این كار باشد و اصول و مقررات ایمنی را رعایت كرده باشد.
۸- خسارت های وارده به وسایل و دستگاههای الكتریكی و الكترونیكی موضوع بیمه در صورتی كه ناشی از نقص و خرابی در كاركرد آنها باشد.
۹- خسارت هایی كه به علت حمل بار بیش از حد مجاز توسط موضوع بیمه به آن وارد شود.
فصل چهارم : وظایف و تعهدات بیمه گذار
ماده ۷ . رعایت اصل حد اعلای حسن نیت
بیمه گذار مكلف است پرسش های كتبی بیمه گر را با دقت و صداقت و به طور كامل پاسخ دهد. هرگاه بیمه گذار در پاسخ به پرسش های بیمه گر عمداً از اظهار مطلبی خودداری و یا اظهار خلاف واقع بنماید به نحوی كه مطالب اظهار نشده و یا اظهارات خلاف واقع ، موضوع خطر را تغییر دهد و یا از اهمیت آن در نظر بیمه گر بكاهد قرارداد بیمه از تاریخ انعقاد باطل و بلااثر خواهد بود حتی اگر مطلبی كه كتمان شده یا بر خلاف واقع اظهار شده است هیچگونه تاثیری در وقوع حادثه نداشته باشد. در این صورت علاوه بر آنكه وجوه پرداختی بیمه گذار به وی مسترد نخواهد شد بیمه گر می تواند اقساط معوق حق بیمه تا آن تاریخ را نیز از وی مطالبه نماید.
ماده ۸. پرداخت حق بیمه
قرارداد بیمه با تقاضای بیمه گذار و قبول بیمه گر منعقد می شود ولی شروع تأمین و اجرای تعهدات بیمه گر منوط به پرداخت حق بیمه به ترتیبی است كه در بیمه نامه پیش بینی شده است . چنانچه پرداخت حق بیمه به صورت قسطی باشد و بیمه گذار یك یا چند قسط از اقساط موعد رسیده حق بیمه را پرداخت نكند بیمه گر می تواند بیمه نامه را فسخ نماید. چنانچه بیمه گر بیمه نامه را فسخ نكرده باشد، در صورت وقوع حادثه ، پرداخت خسارت تابع ضوابط پیش بینی شده در شرایط خصوصی بیمه نامه خواهد بود.
ماده ۹. اعلام تشدید خطر
هرگاه در طول مدت بیمه تغییراتی در كیفیت و یا وضعیت و یا كاربری موضوع بیمه بوجود آید كه موجب تشدید خطر شود بیمه گذار موظف است به محض اطلاع ، بیمه گر را آگاه سازد. در صورت تشدید خطر قبل از وقوع خسارت، بیمه گر می تواند حق بیمه اضافی متناسب با خطر را برای مدت باقیمانده مطالبه و در صورت عدم پرداخت آن توسط بیمه گذار ، قرارداد بیمه را فسخ نماید. هرگاه بعد از وقوع خسارت، تشدید خطر معلوم شود بیمه گر می تواند خسارت را براساس نسبت حق بیمه تعیین شده به حق بیمه متناسب با خطر مشدد پرداخت كند
ماده ۱۰ . اعلام خسارت
بیمه گذار موظف است حداكثر ظرف پنج روز كاری از تاریخ اطلاع خود از وقوع حادثه به یكی از مراكز پرداخت خسارت بیمه گر مراجعه و با تكمیل فرم اعلام خسارت، وقوع حادثه را اعلام نماید یا مراتب را ظرف مدت مذكور از طریق پست سفارشی به اطلاع بیمه گر برساند.همچنین بیمه گذار موظف است مدارك مثبته و سایر اطلاعاتی كه راجع به حادثه و تعیین میزان خسارت از او خواسته می شود را در اختیار بیمه گر قراردهد. در صورتی كه بیمه گذار هر یك از تعهدات فوق را انجام ندهد بیمه گر می تواند ادعای خسارت را رد كند مگر آنكه بیمه گذار ثابت كند به دلیل امور غیر قابل اجتناب از عهده انجام آنها برنیامده است.
ماده ۱۱. عدم اظهارات خلاف واقع
هرگاه بیمه گذار به قصد تقلب ، در خصوص خسارت و كیفیت وقوع حادثه به طور كتبی اظهارات نادرستی بنماید و یا مدارك مجعول تسلیم كند بیمه گر می تواند وی را از دریافت خسارت محروم كند.
ماده ۱۲. جلوگیری از وقوع حادثه و توسعه خسارت
بیمه گذار موظف است برای جلوگیری از وقوع حادثه و توسعه خسارت و یا نجات موضوع بیمه و لوازم همراه آن ، اقدامات و احتیاط های لازم را كه هركس عرفاً از مال خود می كند به عمل آورد. چنانچه ثابت شود كه بیمه گذار عمداً از انجام این اقدامات خودداری نموده است بیمه گر می تواند به نسبت تاثیر قصور بیمه گذار، خسارت پرداختی را تقلیل دهد.
ماده ۱۳. خودداری از جابجایی و یا تعمیر وسیله نقلیه
در صورت بروز حادثه بیمه گذار باید از جابجایی وسیله نقلیه جز به حكم مقررات یا دستور مقامات انتظامی و همچنین تعمیر آن بدون موافقت بیمه گر خودداری نماید.
ماده ۱۴. انتقال حقوق بیمه گذار به بیمه گر
بیمه گر در حدودی كه خسارت وارده را قبول یا پرداخت می كند در مقابل اشخاصی كه مسئول وقوع حادثه یا خسارت هستند قائم مقام بیمه گذار خواهد بود و بیمه گذار موظف است از هر عملی كه اقدام بیمه گر را علیه مسئول خسارت مشكل و یا نا مقدور می سازد خودداری نماید. در غیر این صورت بیمه گر می تواند خسارت را پرداخت نكند یا در صورت پرداخت خسارت، حق استرداد آن را ازبیمه گذار خواهد داشت.
فصل پنجم : فسخ و انفساخ قرارداد بیمه
ماده ۱۵: فسخ قرارداد بیمه
در موارد زیر بیمه گر یا بیمه گذار می تواند قرارداد بیمه را فسخ نماید:
الف – موارد فسخ از طرف بیمه گر:
۱- در صورتی كه بیمه گذار حق بیمه را به موقع نپردازد.
۲- در صورت تشدید خطر مگر آنكه توافق خاصی بین طرفین صورت گرفته باشد.
۳- چنانچه بیمه گذار سهواً از اظهار مطالبی خودداری یا اظهارات خلاف واقع بنماید و مطالب اعلام نشده یا اظهارات خلاف واقع در ارزیابی خطر مؤثر باشد.
ب – موارد فسخ از طرف بیمه گذار:
۱- در صورتی كه خطر موضوع بیمه كاهش یابد و بیمه گر حاضر به تخفیف در حق بیمه نشود.
۲- در صورتی كه فعالیت بیمه گر به هر دلیل متوقف شود.
تبصره – در صورتی كه بیمه گذار بنا به دلایل دیگری متقاضی فسخ بیمه نامه باشد بیمه گر حق بیمه مدت اعتبار بیمه نامه را به روش كوتاه مدت محاسبه و باقیمانده حق بیمه را به بیمه گذار پرداخت می كند.
ماده ۱۶ – انفساخ قرارداد بیمه
در صورتی كه موضوع بیمه به علت وقوع حوادثی كه تحت پوشش این بیمه نامه نیست از بین برود، بیمه نامه منفسخ می گردد.
ماده ۱۷: نحوه اعلام فسخ و برگشت حق بیمه
چنانچه بیمه گذار یا بیمه گر بخواهند بیمه نامه را فسخ كنند باید مراتب را به طور كتبی و رسمی به طرف مقابل اطلاع دهند. اثر فسخ در تمام موارد ده روز پس از ابلاغ مراتب به اقامتگاه طرف مقابل شروع می شود. در صورت فسخ قرارداد بیمه از طرف بیمه گر یا بیمه گذار یا انفساخ قرارداد بیمه ، حق بیمه مدت اعتبار بیمه (به جز در مورد تبصره ماده ۱۵) به صورت روز شمار محاسبه و باقیمانده به بیمه گذار مسترد می گردد.
تبصره – در صورتی كه ذینفع بیمه نامه شخص دیگری غیر از بیمه گذار باشد فسخ بیمه نامه توسط
بیمه گذار مستلزم كسب موافقت ذینفع می باشد . در صورت فسخ از طرف بیمه گر، مراتب باید علاوه بر بیمه گذار به طور كتبی به اطلاع ذینفع نیز رسانده شود.
ماده ۱۸: انتقال مالكیت وسیله نقلیه بیمه شده
در صورت انتقال مالكیت موضوع بیمه به هر یك از انحاء قانونی، بیمه گذار می تواند بیمه نامه را فسخ و حق بیمه مدت باقیمانده بیمه نامه خود را مسترد نماید. در صورت عدم فسخ بیمه نامه چنانچه مالك جدید به تعهدات بیمه گذار در مقابل بیمه گر عمل نماید، تعهدات بیمه گر در قبال مالك جدید ادامه خواهد یافت.
تبصره – چنانچه انتقال مالكیت موضوع بیمه پس از وقوع حادثه ای باشدكه به بیمه گر اعلام نشده است بیمه گر هیچ گونه مسئولیتی برای جبران خسارت های وارده در مقابل مالك جدید نخواهد داشت.
فصل ششم: نحوه تعیین و پرداخت خسارت
ماده ۱۹: نحوه تعیین مقدار خسارت
مقدار خسارت قابل پرداخت توسط بیمه گر به ترتیب زیر تعیین می شود. در صورت عدم توافق در مورد میزان خسارت طبق ماده ۲۲ عمل خواهد شد.
الف – خسارت كلی
موضوع بیمه موقعی بكلی از بین رفته تلقی خواهد شد كه حداقل ۶۰ روز پس از سرقت پیدا نشود یا به علت حوادث مشمول بیمه به نحوی آسیب ببیند كه مجموع هزینه های تعمیر و تعویض قسمتهای خسارت دیده آن با احتساب هزینه های نجات از ۷۵ درصد قیمت آن در روز حادثه بیشتر باشد.
تبصره ۱- در خسارت كلی ملاك محاسبه و تصفیه خسارت، ارزش معاملاتی موضوع بیمه در روز حادثه و حداكثر تا مبلغ بیمه شده خواهد بود. از خسارت كلی ، ارزش بازیافتی احتمالی و كسورات مقرر كسر و هزینه متعارف نجات و حمل تا حد مقرر به آن اضافه می شود مشروط بر اینكه از كل مبلغ بیمه بیشتر نشود.
تبصره ۲- ارزش بازیافتی موضوع بیمه توسط بیمه گر تعیین می شود . در صورت عدم موافقت بیمه گذار با ارزش تعیین شده ، بیمه گر پس از تملك موضوع بیمه و انتقال سند، خسارت را با كسر فرانشیز و سایر كسورات و اضافه نمودن هزینه های متعارف نجات و حمل پرداخت خواهد نمود.
تبصره ۳- با پرداخت خسارت كلی، قرارداد بیمه خاتمه می یابد و چنانچه مدت قرارداد بیمه بیش از یك سال باشد حق بیمه سال های بعد به بیمه گذار مسترد می شود.
تبصره ۴- قبل از پرداخت خسارت مربوط به سرقت كلی موضوع بیمه ، سند مالكیت وسیله نقلیه بیمه شده باید به بیمه گر منتقل شود.
تبصره ۵- چنانچه تا یك سال پس از پرداخت خسارت وسیله نقلیه سرقت شده و انتقال مالكیت آن به بیمه گر ، وسیله نقلیه مذكور پیدا شود بیمه گر موظف است آن را با رعایت آیین نامه بازیافت خسارت مصوب شورای عالی بیمه به فروش رساند و سهم بیمه گذار از مبلغ بازیافتی را با توجه به درصدی كه از خسارت پرداختی كسر كرده است به وی پرداخت نماید.
ب – خسارت جزئی
خسارت هایی كه مشمول تعریف مندرج در بند الف فوق نیست خسارت جزئی تلقی می شود. ملاك تعیین خسارت جزئی ، هزینه تعمیر شامل دستمزد عادله و قیمت روز لوازم تعویضی پس از كسر استهلاك و فرانشیز و اضافه نمودن هزینه نجات و حمل تا حد مقرر خواهد بود. میزان استهلاك برای قطعات تعویضی (به جز شیشه ها و شیشه چراغها) از شروع سال پنجم تولید وسیله نقلیه به بعد برای هر سال ۵ درصد و حداكثر ۲۵ درصد خواهد بود.
ماده ۲۰: مهلت و نحوه پرداخت خسارت
بیمه گر موظف است حداكثر پانزده روز بعد از تكمیل مدارك و توافق طرفین در خصوص میزان آن یا اعلام رای داور مرضی الطرفین، هیئت داوری یا دادگاه (موضوع ماده۲۲) خسارت را پرداخت كند . این مدت برای پرداخت خسارت سرقت موضوع بیمه ۶۰ روز است كه از تاریخ اعلام خسارت به
بیمه گر شروع و پس از سپری شدن این مدت در صورت پیدا نشدن موضوع بیمه ، خسارت وارده به موجب شرایط این بیمه نامه پرداخت می شود.
تبصره ۱ - بیمه گر می تواند به جای پرداخت نقدی خسارت، موضوع بیمه را در مدتی كه عرفاً كمتر از آن میسر نیست تعمیر كند یا وسیله نقلیه مشابهی را در عوض آن به تملك بیمه گذار درآورد. در هر حال فرانشیز و استهلاك به عهده بیمه گذار خواهد بود.
تبصره۲– در صورتی كه مبلغ بیمه شده كمتر از ارزش موضوع بیمه در روز وقوع حادثه باشد بیمه گر فقط به تناسب مبلغ بیمه شده با قیمت واقعی آن در روز حادثه مسئول جبران خسارت خواهد بود.
فصل هفتم : سایر مقررات
ماده ۲۱: بیمه مضاعف
اگر وسیله نقلیه موضوع این بیمه نامه در طول مدت اعتبار قرارداد ، بدون قصد تقلب به موجب بیمه نامه یا بیمه نامه های دیگری در مقابل تمام یا بخشی از خطرات مذكور در این قرارداد بیمه شده باشد، در صورت وقوع خطرهای تحت پوشش ، بیمه گر موظف است خسارت را جبران و سپس برای دریافت سهم بقیه بیمه گرها به آنان مراجعه نماید. چنانچه قبلاً تمام خسارت با استفاده از سایر بیمه نامه ها جبران شده باشد بیمه گر تعهدی برای جبران خسارت در قبال بیمه گذار نخواهد داشت ولی اگر بخشی از خسارت توسط سایر بیمه گرها جبران شده باشد بیمه گر موظف است براساس نسبت تعهد خود به مجموع پوشش همه بیمه نامه ها، خسارت را جبران نماید.
ماده ۲۲: ارجاع به داوری
طرفین قرارداد باید اختلاف خود را تا حد امكان از طریق مذاكره حل و فصل نمایند. اگر اختلاف از طریق مذاكره حل و فصل نشد می توانند از طریق داوری یا مراجعه به دادگاه موضوع را حل و فصل كنند. در صورت انتخاب روش داوری ، طرفین قرارداد می توانند یك نفر داور مرضی الطرفین را انتخاب كنند. در صورت عدم توافق برای انتخاب داور مرضی الطرفین هر یك از طرفین داور انتخابی خود را به صورت كتبی به طرف دیگر معرفی می كند. داوران منتخب ، داور سومی را انتخاب و پس از رسیدگی به موضوع اختلاف با اكثریت آراء اقدام به صدور رای داوری می كنند. در صورتی كه داوران منتخب برای انتخاب داور سوم به توافق نرسند هر یك از طرفین قرارداد می تواند تعیین داور سوم را از دادگاه صالح خواستار شود. هر یك از طرفین حق الزحمه داور انتخابی خود را می پردازد و حق الزحمه داور سوم به تساوی تقسیم می شود.
ماده ۲۳: مهلت اقامه دعوی
هرگونه ادعای ناشی از این بیمه نامه باید حداكثر ظرف مدت دو سال از تاریخ بطلان ، فسخ و یا انقضای مدت بیمه نامه و در صورت وقوع حوادث تحت پوشش، از تاریخ وقوع حادثه اقامه شود و پس از دو سال مذكور ادعای ناشی از این بیمه نامه مسموع نخواهد بود. مرور زمان می تواند یك دفعه توسط هر یك از طرفین با اظهارنامه رسمی قطع شود. در صورت قطع شدن مرور زمان ، به مدت باقیمانده مرور زمان یك سال اضافه خواهد شد.
ماده ۲۴: قلمرو جغرافیایی پوشش قرارداد بیمه
پوشش های این قرارداد شامل خسارت هایی است كه در محدوده جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران ایجاد شود و تعمیم آن به حوادث خارج از كشور مشروط به توافق خاص است.